Czym jest odporność psychiczna?
Termin odporności psychicznej jako pierwszy wprowadził James Loehr – czołowy psycholog sportowy. Twierdzi on, że odporność psychiczna, jest połączona z wydajnością, czyli cechą umysłu zwycięzców. Sądzi także, że stres paradoksalnie jest podstawą wzrostu i rozwoju.
Odporność psychiczna jest zdolnością do efektywnego działania wypływającą z możliwości danej osoby, niezależnie od okoliczności zewnętrznych.
Według psychologa stres nie jest wrogiem naszego życia. Paradoksalnie to on jest podstawą wzrostu i rozwoju.
Dr Peter Clough, dziekan Wydziału Psychologii University of Hull natomiast uważa, że:
Odporność psychiczna to zdolność człowieka do radzenia sobie z wyzwaniami, presją i trudnościami, która determinuje jego odporność na stres.
Jakie są przyczyny stresu?
Stres jest naturalną i całkowicie normalną reakcją biologiczną pojawiającą się w trakcie naszego życia. W trakcie doświadczania stresu, czynniki zewnętrzne (stresory) mogą wpływać na to, jak zareagujemy.
W psychologii wyróżniamy dwa rodzaje stresu: najbardziej rozsławiony stres negatywny, czyli dystres, którego przyczyną są najczęściej sytuacje zewnętrzne w domu/pracy oraz drugi rodzaj stresu (mniej sławny) to eustres, czyli stres pozytywny, pozwalający nam zwiększyć energię i zmotywować się do działania.
To właśnie dzięki niemu jesteśmy w stanie zmobilizować się w momencie, gdy np.: został nam dzień do oddania ważnego projektu.
Gdy zaczynamy notorycznie przekraczać nasz możliwości czasowe i przestrzenne w naszych obowiązkach domowych lub/i zawodowych, stres pozytywny zmienia się w negatywny, co możemy zacząć odczuwać fizycznie w postaci np.: zmęczenia, przeciążenia, napięcia w ciele lub bóli głowy.
- dramatyczne wydarzenia (katastrofy), które dotyczą całych grup (trauma),
- duże wyzwania i zagrożenia, np. zmiana pracy, rozwód, śmierć bliskich,
- codzienne, drobne trudności, np. zgubienie ważnego dokumentu, spóźnienie się na ważne spotkanie.
Jak można rozumieć MODEL 4C?
Tak, jak widzisz na poniższej grafice, model 4C to 4 filary silnej psychiki, który składa się z:
- Wyzwania (Challenge), czyli postrzegania wyzwań jako szansy na rozwój osobisty/biznesowy.
- Pewności siebie (Confidence), czyli wysokiego poziomu wiary w swoje możliwości i kompetencje (tak emocjonalne, społeczne, jak i zawodowe).
- Zaangażowania (Commitment), wytrwałości i sumienności w realizowaniu zadań, a także poczuciu odpowiedzialności za jakość wykonania zadań.
- Poczucia wpływu (Control), czyli przekonania o tym, że mamy wpływ na swój los.
To także przekonanie, że potrafimy kierować swoimi decyzjami, możemy je zmieniać wraz ze zmieniającymi się okolicznościami oraz poczucie, że to my mamy największy wpływ na swoje życie, a nie inni ludzie/los/świat/przypadek.
Poczucie kontroli jest bardzo ważnym filarem, bo motywuje nas do podejmowania działań, nawet tych bardzo wymagających czy ryzykownych.
Filary silnej psychiki.
Te 4 elementy łączą się ze sobą w sytuacjach, których doświadczamy w naszej codzienności. Nad filarami Modelu 4C, czyli nad odpornością psychiczną, możemy stale pracować, ponieważ jest to umiejętność zależna od naszego działania poprzez radzenie sobie z wyzwaniami. Osoby, które przeszły dużo trudności, nie mają super mocy i nie są niezniszczalne. Pracują one nad swoją odpornością psychiczną.
Siła i odporność psychiczna.
Na odporność psychiczną składają się zachowania, myśli i emocje, którym zawsze można się przyjrzeć i próbować modyfikować.
Siła i odporność psychiczna są jak pasy bezpieczeństwa: w razie zagrożenia z zewnątrz sprawiają, że jesteśmy skuteczniej chronieni w trakcie niespodziewanego i zagrażającego życiu wydarzenia. Tak samo jest w przypadku odporności psychicznej – jest to nasz psychologiczny ,,pas bezpieczeństwa’’, który chroni nas przed nadmiernym wystawieniem naszej psychiki na niebezpieczne dla nas zdarzenia z zewnątrz, takie jak: podważanie naszych kompetencji przez współpracownika, duży wzrost inflacji i spadek zamówień.
Przeciwieństwem wysokiej odporności psychicznej jest wrażliwość. Wrażliwe osoby mogą mieć trudność w niektórych aspektach życia, np.: nastawionych na rywalizację lub bezwzględne osiąganie sukcesu. Natomiast mogą radzić sobie znakomicie, np.: w obszarze pomagania ludziom czy działalności artystycznej.
Swoją odporność psychiczną możesz wzmocnić dzięki:
- koncentracji na sprawach pozytywnych,
- zarządzaniem trudnościami,
- wyciąganiem wniosków,
- świadomą pracą z ekspertem np. psychologiem, mentorem, coachem.
- pamiętaniu o regeneracji.
Co na temat odporności psychicznej mówią nam badania?
- Badania wykazują, że odpornością psychiczną oraz jej brakiem można się „zarażać”.
- Badanie opublikowane w 2007 roku w ‘’Harvard Business Review’’ wykazało, że najbardziej odporne psychicznie osoby pełniły najważniejsze funkcje.
- Badania dowodzą, że można być jednocześnie silnym psychicznie i opiekuńczym, a także osoby odporne psychicznie mogą być równocześnie wrażliwe na emocje innych.
- Osoby z wysoką odpornością psychiczną miały również wysoki poziom inteligencji emocjonalnej, czyli zdolność do trafnego odczytywania emocji swoich i innych ludzi.
Skąd możesz wiedzieć, jak wysoka jest Twoja odporność psychiczna?
Możesz nie być pewna/pewny tego, jak wysoka jest Twoja siła psychiczna. Ocenę odporności psychicznej może utrudniać złożoność reakcji na sytuacje oraz brak świadomości na temat czynników wpływających na reakcję stresową. Brak wiedzy na temat aktualnego stanu siły psychicznej może być przeszkodą do efektywnego jej wzmacniania. Trudno przecież iść w wyznaczonym kierunku, kiedy nie wie się skąd należy zacząć.
Badanie MTQ pozwala na dokładne oszacowanie Twojej odporności psychicznej oraz tego, jakie czynniki najmocniej wpływają na Twoją efektywność osobistą. To badanie znacznie ułatwia znalezienie możliwych dla danej osoby działań rozwojowych i coachingowych mających na celu zwiększenie odporności psychicznej.
Podsumowanie:
- Odporność psychiczna to zdolność człowieka do radzenia sobie z wyzwaniami, presją i trudnościami, która determinuje jego odporność na stres.
- Przeciwieństwem odporności nie jest słabość, a wrażliwość a wrażliwość to nie słabość. Wrażliwość nie jest tożsama z empatią.
- Osoby, które charakteryzują się wysoką odpornością psychiczną mogą być równocześnie empatyczne oraz wrażliwe na emocje innych.
- Odporność psychiczna nie jest cechą jednolitą – składają się na nią zachowania, myśli i emocje, którym zawsze można się przyjrzeć i przynajmniej próbować modyfikować.
- Odporność psychiczna nie jest równoznaczna z poczuciem szczęścia. Osoby, które przeszły dużo trudności, są silne i wiedzą, że dadzą radę bo nie takie rzeczy już przeżyły.To nie znaczy jednak, że mają super moc i są niezniszalne.
- Kluczowa wskazówka w kierunku wzmacniania odporności psychicznej: Wzmacniaj sztukę koncentracji na sprawach pozytywnych, zarządzaj trudnościami, wyciągaj wnioski i pamiętaj o regeneracji.
Pozdrawiam serdecznie,
Trener biznesu, Psycholog, Socjolog, Coach ICC, Certyfikowany konsultant MTQ Plus
